انواع دستگیری
در دوحالت مختلف ممکن است شما بازداشت شوید. یا در تجمعات، هنگام شعار نویسی، هنگام توزیع روزنامه و شبنامه و یا هر حرکتی که به تفسیر بازداشت کننده «جرم مشهود» تلقی شود. حالت دوم این است که ماموران با «حکم دستگیری» به منزل یا محل کار شما مراجعه کنند.
الف:دستگیری با جرم مشهود
در این حالت خبری از حکم دستگیری نیست. شما در خیابان یا حتی بر بام منزل خود در حال الله اکبر گفتن بازداشت و به بازداشتگاه منتقل میشوید و بلافاصله تحقیقات در مورد شما آغاز میشود.
کسانی که با این روش بازداشت میشوند یک خوشبختی بزرگ دارند. این افراد خوشبخت هستند زیرا دستگیر کنندگان و بازجویان در مراحل ابتدایی تقریبا هیچ اطلاعاتی درباره فرد دستگیر شده ندارند. نه نام وی را میدانند و نه از فعالیتهای وی (به غیر از همان جرم مشهود که دلیل دستگیری بوده) آگاهی دارند. بنابراین اگر دوستان و خانواده فرد دستگیر شده زمان کافی در اختیار داشته باشند و از دستگیری وی هم مطلع باشند، فرصت کافی خواهند داشت تا سایر آثار جرم را از بین ببرند.
فرد دستگیر شده باید سعی کند تا در ساعات اولیه خود را به گیجی یا به خواب بزند و حتی تمارض کند. نام و نشانی خود را چند ساعت با همین حیله از بازجو مخفی کند و به خانواده و دوستانش فرصت کافی بدهد تا هم از دستگیری وی مطلع شوند و هم بتوانند سایر آثار جرم را محو کنند.
پیشنهاد میشود قبل از شرکت در تجمعات با یکی از دوستان یا اعضای خانواده قراری بگذارید (مثلا تلفن در ساعتی مشخص) تا اگر دستگیر شدید، آنان بتوانند سریعتر مطلع شده و اقدامات لازم را انجام دهند. این اقدامات شامل انتقال تمامی سیدیها، فلش مموریها، کاغذها و بیانیهها و کتابهای مشکوک به مکانی غیر از منزل فرد دستگیر شده است. خانواده باید سعی کنند در کمترین زمان ممکن هارد دیسک کامپیوتر شما را مجددا پارتیشن بندی و سپس فورمت کنند و سیستم عامل جدیدی روی آن نصب کنند تا ظاهرا وضعیتی عادی داشته باشد.
بد نیست برای این منظور همیشه یک هارد دیسک امن حاضر و آماده داشته باشید که با سیستم شما سازگار بوده و هیچ اثری از فعالیتهای شما در آن نباشد.شما باید از قبل به خانواده آموزش دهید که در صورت دستگیری شما، چگونه در کمترین زمان، هارد دیسک اصلی را با هارد دیسک امن جابجا کرده و هارد دیسک اصلی شما را به جای مطمئنی منتقل کنند. شما میتوانید از یک هارد دیسک کم ظرفیت دست دوم و قدیمی با قیمتی بسیار مناسب (شاید کمتر از 10 هزار تومان) برای این منظور استفاده کنید.
اما در کنار این خوشبختی! دستگیر شدگان جرم مشهود یک بدبختی بزرگ نیز دارند. بدبختی بزرگ دستگیر شدگان جرم مشهود این است که معمولا توسط بسیج، سپاه، دادستانی یا پلیس امنیت دستگیر شدهاند و نه توسط وزارت اطلاعات. در نهایت نیز پس از چند ساعت (یا حداکثر یکی دو روز) به «اطلاعات سپاه» تحویل داده میشوند. در این ارگانها بر خلاف وزارت اطلاعات، شکنجه جسمی و بدنی رواج زیادی دارد و فرد دستگیر شده باید از همان آغاز منتظر وارد شدن ضربات مشت و لگد به هر نقطه از بدنش و در هر زمانی باشد. اگرچه خیلی کم اتفاق میافتد که این شکنجه بدنی در روزهای اول بازداشت از چند مشت و چک و لگد فراتر برود. ولی در تضعیف روحیه فرد دستگیر شده تاثیر منفی زیادی دارد.
ممکن است فرد دستگیر شده ابتدا به پایگاه بسیج، سپاه و یا نیروی انتظامی محلی برده شود، ولی به زودی به بازداشتگاه اطلاعات سپاه منتقل خواهد شد. در تهران این بازداشتگاه به نام دو الف در زندان اوین قرار دارد. سعی کنید محل این بازداشتگاه را در شهر خود شناسایی کنید. برای انتقال دستگیر شدگان جرم مشهود از اتوبوس یا خودروهای نظامی متعلق به سپاه استفاده میشود.
ب:دستگیری با حکم دستگیری
نوع دیگر دستگیری این است که فرد در محل کار یا منزل خود و با «حکم دستگیری» بازداشت میشود. معمولا کسانی که با این روش دستگیر میشوند زیر نظر وزارت اطلاعات بوده و در ابتدا به هیچ وجه مورد شکنجه جسمی قرار نمیگیرند، مگر آنکه از خود مقاومت نشان بدهند. (استثنا همیشه وجود دارد)
حکم دستگیری معمولا توسط یکی از بازپرسان شعب خاص دادگاه انقلاب صادر شده است. این حکم ممکن است عمومی و برای دستگیری عده زیادی از متهمان بی نام و نشان و یا موردی و برای دستگیری متهم خاصی صادر شده باشد. شما در هنگام دستگیری حق دارید حکم بازداشت را برای چند ثانیه ببینید. ولی به شما اجازه کپی کردن حکم داده نمی شود. اگر در هنگام دستگیری فرد دیگری (مثلا خانواده یا همکاران شما) در محل حضور دارند از وی بخواهید تا شماره حکم را در جای امنی یادداشت کند. از روی این شماره می توانید شعبه صادر کننده و حتی قاضی خود را شناسایی کنید. شعبی از دادگاه انقلاب که در تهران به جرایم سیاسی رسیدگی میکنند اینها هستند.
شعبه 15 قاضی صلواتی
شعبه 28 قاضی مقیسه (معروف به ناصریان)
شعبه 26 قاضی پیرعباسی
اگر شما ساکن سایر شهرها هستید پیشنهاد میشود قاضی سیاسی دادگاه انقلاب محل سکونت خود را شناسایی کنید. اطلاعات زیادی از این افراد در اینترنت موجود است و با داشتن این اطلاعات شما میتوانید بخشی از نحوه رفتار آنان با خودتان در طول دوره بازداشت و محاکمه را نیز پیشبینی کنید.
در دستگیری با حکم بازداشت، شما فرصتی برای مخفی کاری ندارید. معمولا مامورینی که برای بازداشت میروند، حکم بازرسی محل هم دارند. بنابراین شما فرصت خواهید داشت لباس مناسب زیر برای مدت بازداشت بپوشید و از دستشویی (که برای ساعات آتی به آن دسترسی نخواهید داشت) با اجازه مامورین استفاده کنید. حداقل دو لباس زیر را روی هم بپوشید.
از هرگونه درگیری با ماموران بپرهیزید. چیزی برای مخفی کردن باقی نمانده است. اگر رفتار شما توام با احترام باشد، ماموران نیز با احترام منزل یا محل کار شما را جستجو خواهند کرد. در پایان کلیه اوراق و وسایل کشف و ضبط شده صورتجلسه میشود. شما ناچار هستید این صورتجلسه را امضا کنید(امضا نکردن آن فایدهای ندارد) بنابراین وسایل و اوراق ضبط شده را با آنچه در صورتجلسه هست تطبیق دهید تا چیزی از قلم نیافتد.
اگر وسیلهای دارید که میخواهید آن را انکار کنید، (مثلا یک فلش مموری که اطلاعات خطرناک و گرفتار کنندهای روی آن هست) همین الان وقت انکار است. در کنار امضای خود صریحا بنویسید که این وسیله متعلق به شما نیست و توسط ماموران به وسایل شما اضافه شده است. دقت کنید که انجام چنین کاری موجب حساسیت آن وسیله و موضع گیری ماموران و بازجویان و قاضی نسبت به پرونده شما خواهد شد. بنابراین فقط وقتی چیزی را انکار کنید، که مطمئن باشید آن چیز دردسر بسیار بزرگی برای شما فراهم خواهد کرد.
بازداشت شدگان وزارت اطلاعات، معمولا مستقیما به بازداشتگاه وزارت اطلاعات منتقل میشوند. این بازداشتگاه در تهران با نام بند 209 و بند 240 در اوین واقع است. سعی کنید بازداشتگاه وزارت اطلاعات در شهر خود را شناسایی کنید. برای انتقال دستگیر شدگان وزارت اطلاعات از خودروی سواری معمولی استفاده میشود. درب این خودروها از داخل باز نمیشود.
روز اول بازداشت
اگر به بازداشتگاه منتقل شوید، معمولا بلافاصله یا با فاصله چند ساعت، بازجویی اولیه آغاز میشود. اندکی قبل یا بعد از آن از شما عکسبرداری میشود، لباس و وسایل شخصی شما مثل موبایل و ساعت ضبط میشود و به شما لباس زندان داده میشود. شما حق دارید لباس زیر و یک دست لباس گرمکن پوشیده باشید و لباس زندان را روی آن بپوشید. در فصل سرد حتما پیشبینی لباس گرمکن را بکنید.
ممکن است به فرد بازداشت شده حوله، خمیردندان و مسواک داده شود. فرد بازداشت شده مورد معاینه پزشک زندان قرار خواهد گرفت. اگر نیاز به گرفتن دارو یا وسیله پزشکی خاصی دارید همین الان باید موضوع را مطرح کنید. چرا که بعدها دسترسی به پزشک بسیار سخت خواهد شد.
تفهیم اتهام
بر اساس ماده 127 قانون آئین دادرسی کیفری، فرد بازداشت شده باید ظرف مدت حداکثر 24 ساعت «تفهیم اتهام» شود. تفهیم اتهام به این معنی است که قاضی، بازپرس یا بازجو رسما به متهم اعلام کند(معمولا به شکل کتبی) که به چه جرمی متهم شده است. البته واضح است که در موارد بسیار زیادی این کار در این مدت کوتاه انجام نمیشود. با توجه به اینکه انعکاس تفهیم اتهام در پرونده از اختیارات تعقیب کننده(قاضی یا بازپرس) است و با توجه به اینکه در سیستم قضایی ایران مرحله تحقیق محرمانه است، اثبات اینکه تفهیم اتهام صورت نگرفته یا دیر انجام شده عملا ممکن نیست. بنابراین اعتراض به انجام نشدن آن هم بیفایده به نظر میرسد.
تفهیم اتهام معمولا شامل سه سوال است. سوال اول به معرفی متهم می پردازد. سوال دوم این است که «به شما اتهام .... (مثلا اجتماع و تبانی به قصد ضربه زدن به امنیت ملی کشور) تفهیم میشود. آیا قبول دارید؟» معمول ترین جملهای که فرد بازداشت شده بسته به نوع اتهام باید به کار ببرد این است که «اتهام انتسابی را قویا رد میکنم و آن را قبول ندارم. به این دلیل که..... (مثلا در حال رفتن از منزل به محل کارم بودم که دیدم در خیابان .... عدهای تجمع کردهاند و من بدون اهمیت به آنان در حال دور شدن از محل بودم که توسط .... دستگیر شدم)» آخرین سوال نیز مربوط به آخرین دفاع است که بازداشت شده میتواند به دفاع بیشتری از خود بپردازد.
در بازداشتگاه اوین دادسرای انقلاب وجود دارد و معمولا بازداشت شدگان در همان دادسرا تفهیم اتهام میشوند(استثنا همواره وجود دارد) ولی در اغلب شهرها بازداشتشدگان برای تفهیم اتهام از بازداشتگاه به دادسرای انقلاب آن شهر منتقل میشوند. از لحظه تفهیم اتهام، بازداشت شده یک «متهم» محسوب میشود.
قرار تامین
بلافاصله پس از تفهیم اتهام، قرار تامین فرد صادر میشود. قرار تامین ابزاری است که به واسطه آن متهم نتواند فرار کند. قرار میتواند شامل التزام با قول، وجه التزام، کفالت، وثیقه و یا بازداشت موقت باشد. از آنجا که برای سابقه قضایی هیچ بازپرسی خوب نیست که همه قرارهای صادره قرار بازداشت باشد، بازپرس معمولا در این مرحله اقدام به یک حیله میکند. به این شکل که برای متهم قرار وثیقه یا کفالت (مثلا به مبلغ 10 میلیون تومان) صادر میکند. و در زیر آن از قول متهم مینویسد:«فعلا ندارم و تا تامین آن در بازداشت میمانم» سپس از متهم میخواهد که بدون خواندن، این متن را امضا کند.
بنابراین متهم باید درخواست دیدن و خواندن قرار خود را بکند. ممکن است در صورت اصرار متهم بر خواندن قرار، بازپرس قرار را به قرار بازداشت تغییر بدهد که البته در بازداشت بودن متهم تغییری رخ نخواهد داد(چرا که متهم در هر حال در بازداشت خواهد ماند) ولی احتمال کوچکی وجود دارد که بازپرس (به دلیل بالارفتن آمار قرار بازداشت خود) مجبور شود متهم را با وثیقه آزاد کند. حتی اگر این اتفاق هم نیافتد و بازپرس از روشهای غیر قانونی (مثل اجازه ندادن به متهم برای تماس با وثیقه گذار) جلوی آزادی متهمی را که با قرار وثیقه در بازداشت است بگیرد، اصرار متهم به دیدن قرار حداقل این فایده را خواهد داشت که با مقایسه مبلغ مورد درخواست برای وثیقه یا کفالت خود با سایر متهمین، به دیدگاه بازپرس نسبت به جرم خود واقف میشود.
انفرادی
انفرادی سخت است. با فکر کردن به چیزهایی که در اختیار ندارید(مانند خانواده) تحمل آن را سخت تر نکنید. حتما در انفرادی برای خود برنامه ورزش روزانه داشته باشید. خواندن قرآن و مفاتیح به طور روزانه بخشی از وقت شما را پر خواهد کرد. با شکستن قاشق پلاستیکی غذا به قطعات کوچک میتوانید بازیهای سادهای مانند معمای چوب کبریت برای خود ترتیب دهید. با قطعات ظروف غذا برای خود مهره شطرنج بسازید. بخشی از وقتتان را به نظافت سلول اختصاص دهید. سعی کنید آنقدر خود را سرگرم کنید که با بیرون سلول قطع رابطه کنید. یکی از شکنجههای دوره انفرادی، چشم بند است. سعی کنید چشم بند خود را هر روز بشوئید.
زمان زیادی را به فکر کردن اختصاص ندهید. فکر شما در موقع بازجویی باید خوب کار بکند. پس آن را در خلوت انفرادی خسته نکنید. از هر موقعیتی برای خوابیدن استفاده کنید تا بتوانید در برابر بیخوابیهای طولانی بازجوییها مقاومت کنید. در هفته یکی دوبار حق حمام و یکی دوبار هواخوری محدود خواهید داشت. روزهای خود را به خاطر بسپارید و این حقوق را از زندانبان مطالبه کنید. با زندانبان رفتار خصمانه برقرار نکنید.
در مدتی که در انفرادی هستید معمولا هفتهای یک بار، رئیس بند، ریئس زندان و یا نمایندهای از ارگان بازداشت کننده به سلول شما سرکشی خواهد کرد. بابت محرومیت از حمام، هواخوری، داشتن قرآن یا تماس تلفنی می توانید به او گزارش دهید. او میتواند شما را به بهداری اعزام کند، ترتیب یک تماس تلفنی فوری را بدهد، سلول شما را عوض کند و یا ترتیب نوشتن نامه شکایت از بازجو به قاضی شما را بدهد(این آخری معمولا بیفایده است) در این چارچوب هر درخواستی دارید با او مطرح کنید. او همچنین میتواند به شکایت شما از زندانبانها رسیدگی کند.
بازجویی
بلافاصله پس از بازداشت و حتی قبل از تفهیم اتهام، بازجویی آغاز میشود. بسته به نوع اتهام، بین یک تا چهار نفر از متهم بازجویی خواهند کرد. بازجوییهای طولانی معمولا در ساختمانی به غیر از بازداشتگاه(مثلا مدرسه یا حسینیه زندان اوین) انجام میشود. تا زمانی که بازجوییهای شما تمام نشده، احتمال خیلی کمی وجود دارد که شما آزاد شوید یا حتی قاضی و بازپرس خود را ببینید. بازجو ادعا خواهد کرد که در این مدت اختیار زندگی و مرگ شما را در اختیار دارد. متاسفانه در این زمینه حق با بازجو است. اگر بازجو احساس کند که شما در طول بازجویی با او همکاری میکنید، ممکن است به شما اجازه تماس تلفنی با خانواده (تحت شنود و کنترل او و فقط در حد احوالپرسی) بدهد. البته شما این اجازه را در حالت عادی دارید. ولی بازجو میتواند این اجازه را به راحتی از شما بگیرد.
چه قصد درگیری و مقاومت در برابر بازجو را داشته باشید و چه مایل باشید با او همکاری کنید، بهترین کار این است که با محیط خارج از زندان از لحاظ عاطفی قطع رابطه کنید. خانواده و دوستان را کلا فراموش کنید تا بتوانید در بازجوییها موفق باشید. حتی سعی کنید به تلفن زدن به خانه هم دل نبندید.
از دید یک متهم سیاسی، بازجوییای موفقیت آمیز است که در آن بازجو به این جمعبندی برسد که متهم بیگناه است و یا حداقل از بخش عمدهای از اتهامات مبراست. شما برای گذراندن یک بازجویی موفقیت آمیز، باید دو چیز داشته باشید. اول اطلاعات کاملی از اینکه بازجو چه چیزی درباره فعالیتهای شما میداند و دوم استراتژی درست دفاعی در برابر این اطلاعات.
ترفندهای بازجویی در انفرادی
یک تابلوی نقاشی را مجسم کنید که با یک پرده پارچهای پوشیده شده است. آن تابلوی نقاشی اعمال و رفتارهای سیاسی و فعالیتهای شما است. اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات سعی میکنند تا آن تابلوی نقاشی را از ورای پرده پارچهای ببینند. بدیهی است که موفق نیستند. دلیل اینکه شما دستگیر شدهاید این است که در این پرده پارچهای چند سوراخ به وجود آمده است. بنابراین بازجوی شما از خلال این سوراخها، بخشهایی از این تابلوی نقاشی را میبیند. اگر شما بدانید که بازجو کدام بخشها از تابلوی نقاشی شما را میبیند، یعنی بدانید که بازجو دقیقا از کدام فعالیتهای شما خبر دارد، میتوانید به میل خود بقیه تابلوی نقاشی را برای او ترسیم کنید به گونهای که جرمی مرتکب نشده باشید. این یعنی یک استراتژی درست دفاعی.
یک مثال دیگر یک جدول کلمات متقاطع است. در این جدول جرایم شما نوشته شده است. ولی بازجو فقط جای صحیح بعضی از حروف جدول را میداند. اگر شما بدانید بازجو جای کدام حروف را میداند، میتوانید بقیه خانههای جدول را به گونهای با حروف پر کنید که کلمات ساخته شده جرم شما را اثبات نکنند. این کار نیاز به هوش فراوان شما و پخمه بودن بازجویان شما دارد. در مورد دوم مطمئن باشید. بازجوی شما پخمه است. اما آیا شما به قدر کافی باهوش هستید؟
اگر از آن دسته بازداشت شدگانی هستید که در یک جرم مشهود دستگیر شدهاید، به طور خلاصه میدانید که بازجو چه چیزهایی درباره شما میداند و چه چیزهایی را نمیداند. بنابراین کار شما بسیار ساده است. شما باید هر جرمی که مرتکب شدهاید و بازجو نمیداند را مخفی کنید و جرمهایی که مرتک شدهاید و بازجو به طور قطع از آن اطلاع دارد را به گونهای جلوه دهید که جرم محسوب نشود.
اما اگر از جمله افرادی هستید که برایتان حکم بازداشت صادر شده است، شما با این مشکل مواجه هستید که نمیدانید بازجو چه اطلاعاتی درباره شما دارد. روش زیر به شما کمک خواهد کرد که بتوانید بفهمید بازجو راجع به شما چه اطلاعاتی دارد. اولا بدانید به طور قطع گزارشی برای شما نوشته شده و این گزارش دلیل بازداشت شما است. یعنی یکی از کسانی که تا امروز فکر میکردید به او اعتماد دارید گزارشی درمورد شما رد کرده است. دوستانی را که کاملا به آنان اعتماد دارید کنار بگذارید. افراد باقیمانده که در جریان برخی از تخلفات شما بودهاند را در ذهن خود فهرست کنید. هریک از این افراد، فقط در جریان برخی از فعالیتهای شما بودهاند. اگر کمی باهوش باشید و فعالیتهای مختلف و پراکنده نداشته باشید، از روی سوالات بازجوها میتوانید حدس بزنید که چه کسی این اطلاعات را در اختیار دستگیرکنندگان قرار داده است.
انتظار نداشته باشید که بازجو در اولین سوالات، جاسوس خودش را لو بدهد. شاید لازم باشد یکی دو جلسه اول با او کمی همراهی کنید تا به شما اعتماد کند و زودتر وارد سوالاتی شود که از روی آنها بتوانید حدس بزنید چه کسی شما را فروخته است. وقتی فهمیدید که آن فرد (یا افراد) کیست، سعی کنید به خاطر بیاورید که او چه اطلاعاتی از شما داشته و از کدام فعالیتهای شما خبر داشته است. به راحتی میتوانید مطمئن باشید که همه این اطلاعات در پرونده شما موجود است. ولی در عین حال میتوانید با تقریب خوبی مطمئن باشید که اطلاعات دیگری به جز آنچه که دوست آدمفروشتان میدانسته در پرونده موجود نیست. به عبارت دیگر اطلاعات بازجو محدود به همان چیزی است که آن فرد آدمفروش میدانسته است.
از آنجا که آن فرد آدمفروش معمولا از دوستان خیلی نزدیک و صمیمی شما نیست(استثنا همیشه وجود دارد) پس به احتمال زیاد اطلاعات بازجو درباره شما خیلی کم است. از اینجا به بعد وظیفه شما این است که با بازجو همکاری کامل داشته باشید و جدول کلمات متقاطع خود را برایش پر کنید. ولی به میل خودتان.
برخی به اشتباه گمان میکنند که استراتژی درست دفاعی یعنی انکار همه چیز. در صورتی که این روش غلط است. بازجو را نسبت به شما بیاعتماد میکند و باعث میشود در نهایت شما محکوم شوید. چرا که در قوانین جزایی ایران، «علم قاضی» به اینکه شما جرمی را مرتکب شدهاید برای محکوم شدن کفایت میکند. شما برای تبرئه شدن مجبور هستید که اعتماد بازجو را به دست آورید و او را متقاعد کنید که جرمی مرتکب نشدهاید. بازجو بخشهایی از تابلوی نقاشی را دیده است. انکار این بخشها فقط کار را سختتر میکند. وقتی فهمیدید که بازجو کدام بخشها را دیده است، با تاکید بر این بخشها، برایش تابلوی نقاشی جدیدی بکشید. تابلویی که او را قانع کند و شما را هم مبرا از هر جرمی نشان دهد.
تک نویسی
در جلسات آخر بازجویی، برگههای سفیدی در اختیار متهم قرار میدهند که به برگه «تک نویسی» معروف است. بر بالای هر برگه نام یکی از دوستان یا افراد مرتبط با متهم نوشته شده است. متهم موظف است در باره آن شخص هرچه میداند در آن برگه بنویسد. این موقعیت خوبی برای شماست که برگههای خود را با مطالب عمومی کاملا پر کنید و همکاری! کامل خود را با بازجو نشان دهید. برگه را خالی نگذارید. هر اطلاعات عمومیای که به درد کسی نمیخورد و در همه سازمانهای دولتی از جمله وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه موجود است را در این برگهها بنویسید. اطلاعاتی از قبیل «کدام مدرسه میرفته، چند ساله است، چند خواهر و برادر دارد» و مانند اینها اطلاعاتی است که همه ارگانها دارند و ندادن این اطلاعات بیفایده است.
در دوحالت مختلف ممکن است شما بازداشت شوید. یا در تجمعات، هنگام شعار نویسی، هنگام توزیع روزنامه و شبنامه و یا هر حرکتی که به تفسیر بازداشت کننده «جرم مشهود» تلقی شود. حالت دوم این است که ماموران با «حکم دستگیری» به منزل یا محل کار شما مراجعه کنند.
الف:دستگیری با جرم مشهود
در این حالت خبری از حکم دستگیری نیست. شما در خیابان یا حتی بر بام منزل خود در حال الله اکبر گفتن بازداشت و به بازداشتگاه منتقل میشوید و بلافاصله تحقیقات در مورد شما آغاز میشود.
کسانی که با این روش بازداشت میشوند یک خوشبختی بزرگ دارند. این افراد خوشبخت هستند زیرا دستگیر کنندگان و بازجویان در مراحل ابتدایی تقریبا هیچ اطلاعاتی درباره فرد دستگیر شده ندارند. نه نام وی را میدانند و نه از فعالیتهای وی (به غیر از همان جرم مشهود که دلیل دستگیری بوده) آگاهی دارند. بنابراین اگر دوستان و خانواده فرد دستگیر شده زمان کافی در اختیار داشته باشند و از دستگیری وی هم مطلع باشند، فرصت کافی خواهند داشت تا سایر آثار جرم را از بین ببرند.
فرد دستگیر شده باید سعی کند تا در ساعات اولیه خود را به گیجی یا به خواب بزند و حتی تمارض کند. نام و نشانی خود را چند ساعت با همین حیله از بازجو مخفی کند و به خانواده و دوستانش فرصت کافی بدهد تا هم از دستگیری وی مطلع شوند و هم بتوانند سایر آثار جرم را محو کنند.
پیشنهاد میشود قبل از شرکت در تجمعات با یکی از دوستان یا اعضای خانواده قراری بگذارید (مثلا تلفن در ساعتی مشخص) تا اگر دستگیر شدید، آنان بتوانند سریعتر مطلع شده و اقدامات لازم را انجام دهند. این اقدامات شامل انتقال تمامی سیدیها، فلش مموریها، کاغذها و بیانیهها و کتابهای مشکوک به مکانی غیر از منزل فرد دستگیر شده است. خانواده باید سعی کنند در کمترین زمان ممکن هارد دیسک کامپیوتر شما را مجددا پارتیشن بندی و سپس فورمت کنند و سیستم عامل جدیدی روی آن نصب کنند تا ظاهرا وضعیتی عادی داشته باشد.
بد نیست برای این منظور همیشه یک هارد دیسک امن حاضر و آماده داشته باشید که با سیستم شما سازگار بوده و هیچ اثری از فعالیتهای شما در آن نباشد.شما باید از قبل به خانواده آموزش دهید که در صورت دستگیری شما، چگونه در کمترین زمان، هارد دیسک اصلی را با هارد دیسک امن جابجا کرده و هارد دیسک اصلی شما را به جای مطمئنی منتقل کنند. شما میتوانید از یک هارد دیسک کم ظرفیت دست دوم و قدیمی با قیمتی بسیار مناسب (شاید کمتر از 10 هزار تومان) برای این منظور استفاده کنید.
اما در کنار این خوشبختی! دستگیر شدگان جرم مشهود یک بدبختی بزرگ نیز دارند. بدبختی بزرگ دستگیر شدگان جرم مشهود این است که معمولا توسط بسیج، سپاه، دادستانی یا پلیس امنیت دستگیر شدهاند و نه توسط وزارت اطلاعات. در نهایت نیز پس از چند ساعت (یا حداکثر یکی دو روز) به «اطلاعات سپاه» تحویل داده میشوند. در این ارگانها بر خلاف وزارت اطلاعات، شکنجه جسمی و بدنی رواج زیادی دارد و فرد دستگیر شده باید از همان آغاز منتظر وارد شدن ضربات مشت و لگد به هر نقطه از بدنش و در هر زمانی باشد. اگرچه خیلی کم اتفاق میافتد که این شکنجه بدنی در روزهای اول بازداشت از چند مشت و چک و لگد فراتر برود. ولی در تضعیف روحیه فرد دستگیر شده تاثیر منفی زیادی دارد.
ممکن است فرد دستگیر شده ابتدا به پایگاه بسیج، سپاه و یا نیروی انتظامی محلی برده شود، ولی به زودی به بازداشتگاه اطلاعات سپاه منتقل خواهد شد. در تهران این بازداشتگاه به نام دو الف در زندان اوین قرار دارد. سعی کنید محل این بازداشتگاه را در شهر خود شناسایی کنید. برای انتقال دستگیر شدگان جرم مشهود از اتوبوس یا خودروهای نظامی متعلق به سپاه استفاده میشود.
ب:دستگیری با حکم دستگیری
نوع دیگر دستگیری این است که فرد در محل کار یا منزل خود و با «حکم دستگیری» بازداشت میشود. معمولا کسانی که با این روش دستگیر میشوند زیر نظر وزارت اطلاعات بوده و در ابتدا به هیچ وجه مورد شکنجه جسمی قرار نمیگیرند، مگر آنکه از خود مقاومت نشان بدهند. (استثنا همیشه وجود دارد)
حکم دستگیری معمولا توسط یکی از بازپرسان شعب خاص دادگاه انقلاب صادر شده است. این حکم ممکن است عمومی و برای دستگیری عده زیادی از متهمان بی نام و نشان و یا موردی و برای دستگیری متهم خاصی صادر شده باشد. شما در هنگام دستگیری حق دارید حکم بازداشت را برای چند ثانیه ببینید. ولی به شما اجازه کپی کردن حکم داده نمی شود. اگر در هنگام دستگیری فرد دیگری (مثلا خانواده یا همکاران شما) در محل حضور دارند از وی بخواهید تا شماره حکم را در جای امنی یادداشت کند. از روی این شماره می توانید شعبه صادر کننده و حتی قاضی خود را شناسایی کنید. شعبی از دادگاه انقلاب که در تهران به جرایم سیاسی رسیدگی میکنند اینها هستند.
شعبه 15 قاضی صلواتی
شعبه 28 قاضی مقیسه (معروف به ناصریان)
شعبه 26 قاضی پیرعباسی
اگر شما ساکن سایر شهرها هستید پیشنهاد میشود قاضی سیاسی دادگاه انقلاب محل سکونت خود را شناسایی کنید. اطلاعات زیادی از این افراد در اینترنت موجود است و با داشتن این اطلاعات شما میتوانید بخشی از نحوه رفتار آنان با خودتان در طول دوره بازداشت و محاکمه را نیز پیشبینی کنید.
در دستگیری با حکم بازداشت، شما فرصتی برای مخفی کاری ندارید. معمولا مامورینی که برای بازداشت میروند، حکم بازرسی محل هم دارند. بنابراین شما فرصت خواهید داشت لباس مناسب زیر برای مدت بازداشت بپوشید و از دستشویی (که برای ساعات آتی به آن دسترسی نخواهید داشت) با اجازه مامورین استفاده کنید. حداقل دو لباس زیر را روی هم بپوشید.
از هرگونه درگیری با ماموران بپرهیزید. چیزی برای مخفی کردن باقی نمانده است. اگر رفتار شما توام با احترام باشد، ماموران نیز با احترام منزل یا محل کار شما را جستجو خواهند کرد. در پایان کلیه اوراق و وسایل کشف و ضبط شده صورتجلسه میشود. شما ناچار هستید این صورتجلسه را امضا کنید(امضا نکردن آن فایدهای ندارد) بنابراین وسایل و اوراق ضبط شده را با آنچه در صورتجلسه هست تطبیق دهید تا چیزی از قلم نیافتد.
اگر وسیلهای دارید که میخواهید آن را انکار کنید، (مثلا یک فلش مموری که اطلاعات خطرناک و گرفتار کنندهای روی آن هست) همین الان وقت انکار است. در کنار امضای خود صریحا بنویسید که این وسیله متعلق به شما نیست و توسط ماموران به وسایل شما اضافه شده است. دقت کنید که انجام چنین کاری موجب حساسیت آن وسیله و موضع گیری ماموران و بازجویان و قاضی نسبت به پرونده شما خواهد شد. بنابراین فقط وقتی چیزی را انکار کنید، که مطمئن باشید آن چیز دردسر بسیار بزرگی برای شما فراهم خواهد کرد.
بازداشت شدگان وزارت اطلاعات، معمولا مستقیما به بازداشتگاه وزارت اطلاعات منتقل میشوند. این بازداشتگاه در تهران با نام بند 209 و بند 240 در اوین واقع است. سعی کنید بازداشتگاه وزارت اطلاعات در شهر خود را شناسایی کنید. برای انتقال دستگیر شدگان وزارت اطلاعات از خودروی سواری معمولی استفاده میشود. درب این خودروها از داخل باز نمیشود.
روز اول بازداشت
اگر به بازداشتگاه منتقل شوید، معمولا بلافاصله یا با فاصله چند ساعت، بازجویی اولیه آغاز میشود. اندکی قبل یا بعد از آن از شما عکسبرداری میشود، لباس و وسایل شخصی شما مثل موبایل و ساعت ضبط میشود و به شما لباس زندان داده میشود. شما حق دارید لباس زیر و یک دست لباس گرمکن پوشیده باشید و لباس زندان را روی آن بپوشید. در فصل سرد حتما پیشبینی لباس گرمکن را بکنید.
ممکن است به فرد بازداشت شده حوله، خمیردندان و مسواک داده شود. فرد بازداشت شده مورد معاینه پزشک زندان قرار خواهد گرفت. اگر نیاز به گرفتن دارو یا وسیله پزشکی خاصی دارید همین الان باید موضوع را مطرح کنید. چرا که بعدها دسترسی به پزشک بسیار سخت خواهد شد.
تفهیم اتهام
بر اساس ماده 127 قانون آئین دادرسی کیفری، فرد بازداشت شده باید ظرف مدت حداکثر 24 ساعت «تفهیم اتهام» شود. تفهیم اتهام به این معنی است که قاضی، بازپرس یا بازجو رسما به متهم اعلام کند(معمولا به شکل کتبی) که به چه جرمی متهم شده است. البته واضح است که در موارد بسیار زیادی این کار در این مدت کوتاه انجام نمیشود. با توجه به اینکه انعکاس تفهیم اتهام در پرونده از اختیارات تعقیب کننده(قاضی یا بازپرس) است و با توجه به اینکه در سیستم قضایی ایران مرحله تحقیق محرمانه است، اثبات اینکه تفهیم اتهام صورت نگرفته یا دیر انجام شده عملا ممکن نیست. بنابراین اعتراض به انجام نشدن آن هم بیفایده به نظر میرسد.
تفهیم اتهام معمولا شامل سه سوال است. سوال اول به معرفی متهم می پردازد. سوال دوم این است که «به شما اتهام .... (مثلا اجتماع و تبانی به قصد ضربه زدن به امنیت ملی کشور) تفهیم میشود. آیا قبول دارید؟» معمول ترین جملهای که فرد بازداشت شده بسته به نوع اتهام باید به کار ببرد این است که «اتهام انتسابی را قویا رد میکنم و آن را قبول ندارم. به این دلیل که..... (مثلا در حال رفتن از منزل به محل کارم بودم که دیدم در خیابان .... عدهای تجمع کردهاند و من بدون اهمیت به آنان در حال دور شدن از محل بودم که توسط .... دستگیر شدم)» آخرین سوال نیز مربوط به آخرین دفاع است که بازداشت شده میتواند به دفاع بیشتری از خود بپردازد.
در بازداشتگاه اوین دادسرای انقلاب وجود دارد و معمولا بازداشت شدگان در همان دادسرا تفهیم اتهام میشوند(استثنا همواره وجود دارد) ولی در اغلب شهرها بازداشتشدگان برای تفهیم اتهام از بازداشتگاه به دادسرای انقلاب آن شهر منتقل میشوند. از لحظه تفهیم اتهام، بازداشت شده یک «متهم» محسوب میشود.
قرار تامین
بلافاصله پس از تفهیم اتهام، قرار تامین فرد صادر میشود. قرار تامین ابزاری است که به واسطه آن متهم نتواند فرار کند. قرار میتواند شامل التزام با قول، وجه التزام، کفالت، وثیقه و یا بازداشت موقت باشد. از آنجا که برای سابقه قضایی هیچ بازپرسی خوب نیست که همه قرارهای صادره قرار بازداشت باشد، بازپرس معمولا در این مرحله اقدام به یک حیله میکند. به این شکل که برای متهم قرار وثیقه یا کفالت (مثلا به مبلغ 10 میلیون تومان) صادر میکند. و در زیر آن از قول متهم مینویسد:«فعلا ندارم و تا تامین آن در بازداشت میمانم» سپس از متهم میخواهد که بدون خواندن، این متن را امضا کند.
بنابراین متهم باید درخواست دیدن و خواندن قرار خود را بکند. ممکن است در صورت اصرار متهم بر خواندن قرار، بازپرس قرار را به قرار بازداشت تغییر بدهد که البته در بازداشت بودن متهم تغییری رخ نخواهد داد(چرا که متهم در هر حال در بازداشت خواهد ماند) ولی احتمال کوچکی وجود دارد که بازپرس (به دلیل بالارفتن آمار قرار بازداشت خود) مجبور شود متهم را با وثیقه آزاد کند. حتی اگر این اتفاق هم نیافتد و بازپرس از روشهای غیر قانونی (مثل اجازه ندادن به متهم برای تماس با وثیقه گذار) جلوی آزادی متهمی را که با قرار وثیقه در بازداشت است بگیرد، اصرار متهم به دیدن قرار حداقل این فایده را خواهد داشت که با مقایسه مبلغ مورد درخواست برای وثیقه یا کفالت خود با سایر متهمین، به دیدگاه بازپرس نسبت به جرم خود واقف میشود.
انفرادی
انفرادی سخت است. با فکر کردن به چیزهایی که در اختیار ندارید(مانند خانواده) تحمل آن را سخت تر نکنید. حتما در انفرادی برای خود برنامه ورزش روزانه داشته باشید. خواندن قرآن و مفاتیح به طور روزانه بخشی از وقت شما را پر خواهد کرد. با شکستن قاشق پلاستیکی غذا به قطعات کوچک میتوانید بازیهای سادهای مانند معمای چوب کبریت برای خود ترتیب دهید. با قطعات ظروف غذا برای خود مهره شطرنج بسازید. بخشی از وقتتان را به نظافت سلول اختصاص دهید. سعی کنید آنقدر خود را سرگرم کنید که با بیرون سلول قطع رابطه کنید. یکی از شکنجههای دوره انفرادی، چشم بند است. سعی کنید چشم بند خود را هر روز بشوئید.
زمان زیادی را به فکر کردن اختصاص ندهید. فکر شما در موقع بازجویی باید خوب کار بکند. پس آن را در خلوت انفرادی خسته نکنید. از هر موقعیتی برای خوابیدن استفاده کنید تا بتوانید در برابر بیخوابیهای طولانی بازجوییها مقاومت کنید. در هفته یکی دوبار حق حمام و یکی دوبار هواخوری محدود خواهید داشت. روزهای خود را به خاطر بسپارید و این حقوق را از زندانبان مطالبه کنید. با زندانبان رفتار خصمانه برقرار نکنید.
در مدتی که در انفرادی هستید معمولا هفتهای یک بار، رئیس بند، ریئس زندان و یا نمایندهای از ارگان بازداشت کننده به سلول شما سرکشی خواهد کرد. بابت محرومیت از حمام، هواخوری، داشتن قرآن یا تماس تلفنی می توانید به او گزارش دهید. او میتواند شما را به بهداری اعزام کند، ترتیب یک تماس تلفنی فوری را بدهد، سلول شما را عوض کند و یا ترتیب نوشتن نامه شکایت از بازجو به قاضی شما را بدهد(این آخری معمولا بیفایده است) در این چارچوب هر درخواستی دارید با او مطرح کنید. او همچنین میتواند به شکایت شما از زندانبانها رسیدگی کند.
بازجویی
بلافاصله پس از بازداشت و حتی قبل از تفهیم اتهام، بازجویی آغاز میشود. بسته به نوع اتهام، بین یک تا چهار نفر از متهم بازجویی خواهند کرد. بازجوییهای طولانی معمولا در ساختمانی به غیر از بازداشتگاه(مثلا مدرسه یا حسینیه زندان اوین) انجام میشود. تا زمانی که بازجوییهای شما تمام نشده، احتمال خیلی کمی وجود دارد که شما آزاد شوید یا حتی قاضی و بازپرس خود را ببینید. بازجو ادعا خواهد کرد که در این مدت اختیار زندگی و مرگ شما را در اختیار دارد. متاسفانه در این زمینه حق با بازجو است. اگر بازجو احساس کند که شما در طول بازجویی با او همکاری میکنید، ممکن است به شما اجازه تماس تلفنی با خانواده (تحت شنود و کنترل او و فقط در حد احوالپرسی) بدهد. البته شما این اجازه را در حالت عادی دارید. ولی بازجو میتواند این اجازه را به راحتی از شما بگیرد.
چه قصد درگیری و مقاومت در برابر بازجو را داشته باشید و چه مایل باشید با او همکاری کنید، بهترین کار این است که با محیط خارج از زندان از لحاظ عاطفی قطع رابطه کنید. خانواده و دوستان را کلا فراموش کنید تا بتوانید در بازجوییها موفق باشید. حتی سعی کنید به تلفن زدن به خانه هم دل نبندید.
از دید یک متهم سیاسی، بازجوییای موفقیت آمیز است که در آن بازجو به این جمعبندی برسد که متهم بیگناه است و یا حداقل از بخش عمدهای از اتهامات مبراست. شما برای گذراندن یک بازجویی موفقیت آمیز، باید دو چیز داشته باشید. اول اطلاعات کاملی از اینکه بازجو چه چیزی درباره فعالیتهای شما میداند و دوم استراتژی درست دفاعی در برابر این اطلاعات.
ترفندهای بازجویی در انفرادی
یک تابلوی نقاشی را مجسم کنید که با یک پرده پارچهای پوشیده شده است. آن تابلوی نقاشی اعمال و رفتارهای سیاسی و فعالیتهای شما است. اطلاعات سپاه و وزارت اطلاعات سعی میکنند تا آن تابلوی نقاشی را از ورای پرده پارچهای ببینند. بدیهی است که موفق نیستند. دلیل اینکه شما دستگیر شدهاید این است که در این پرده پارچهای چند سوراخ به وجود آمده است. بنابراین بازجوی شما از خلال این سوراخها، بخشهایی از این تابلوی نقاشی را میبیند. اگر شما بدانید که بازجو کدام بخشها از تابلوی نقاشی شما را میبیند، یعنی بدانید که بازجو دقیقا از کدام فعالیتهای شما خبر دارد، میتوانید به میل خود بقیه تابلوی نقاشی را برای او ترسیم کنید به گونهای که جرمی مرتکب نشده باشید. این یعنی یک استراتژی درست دفاعی.
یک مثال دیگر یک جدول کلمات متقاطع است. در این جدول جرایم شما نوشته شده است. ولی بازجو فقط جای صحیح بعضی از حروف جدول را میداند. اگر شما بدانید بازجو جای کدام حروف را میداند، میتوانید بقیه خانههای جدول را به گونهای با حروف پر کنید که کلمات ساخته شده جرم شما را اثبات نکنند. این کار نیاز به هوش فراوان شما و پخمه بودن بازجویان شما دارد. در مورد دوم مطمئن باشید. بازجوی شما پخمه است. اما آیا شما به قدر کافی باهوش هستید؟
اگر از آن دسته بازداشت شدگانی هستید که در یک جرم مشهود دستگیر شدهاید، به طور خلاصه میدانید که بازجو چه چیزهایی درباره شما میداند و چه چیزهایی را نمیداند. بنابراین کار شما بسیار ساده است. شما باید هر جرمی که مرتکب شدهاید و بازجو نمیداند را مخفی کنید و جرمهایی که مرتک شدهاید و بازجو به طور قطع از آن اطلاع دارد را به گونهای جلوه دهید که جرم محسوب نشود.
اما اگر از جمله افرادی هستید که برایتان حکم بازداشت صادر شده است، شما با این مشکل مواجه هستید که نمیدانید بازجو چه اطلاعاتی درباره شما دارد. روش زیر به شما کمک خواهد کرد که بتوانید بفهمید بازجو راجع به شما چه اطلاعاتی دارد. اولا بدانید به طور قطع گزارشی برای شما نوشته شده و این گزارش دلیل بازداشت شما است. یعنی یکی از کسانی که تا امروز فکر میکردید به او اعتماد دارید گزارشی درمورد شما رد کرده است. دوستانی را که کاملا به آنان اعتماد دارید کنار بگذارید. افراد باقیمانده که در جریان برخی از تخلفات شما بودهاند را در ذهن خود فهرست کنید. هریک از این افراد، فقط در جریان برخی از فعالیتهای شما بودهاند. اگر کمی باهوش باشید و فعالیتهای مختلف و پراکنده نداشته باشید، از روی سوالات بازجوها میتوانید حدس بزنید که چه کسی این اطلاعات را در اختیار دستگیرکنندگان قرار داده است.
انتظار نداشته باشید که بازجو در اولین سوالات، جاسوس خودش را لو بدهد. شاید لازم باشد یکی دو جلسه اول با او کمی همراهی کنید تا به شما اعتماد کند و زودتر وارد سوالاتی شود که از روی آنها بتوانید حدس بزنید چه کسی شما را فروخته است. وقتی فهمیدید که آن فرد (یا افراد) کیست، سعی کنید به خاطر بیاورید که او چه اطلاعاتی از شما داشته و از کدام فعالیتهای شما خبر داشته است. به راحتی میتوانید مطمئن باشید که همه این اطلاعات در پرونده شما موجود است. ولی در عین حال میتوانید با تقریب خوبی مطمئن باشید که اطلاعات دیگری به جز آنچه که دوست آدمفروشتان میدانسته در پرونده موجود نیست. به عبارت دیگر اطلاعات بازجو محدود به همان چیزی است که آن فرد آدمفروش میدانسته است.
از آنجا که آن فرد آدمفروش معمولا از دوستان خیلی نزدیک و صمیمی شما نیست(استثنا همیشه وجود دارد) پس به احتمال زیاد اطلاعات بازجو درباره شما خیلی کم است. از اینجا به بعد وظیفه شما این است که با بازجو همکاری کامل داشته باشید و جدول کلمات متقاطع خود را برایش پر کنید. ولی به میل خودتان.
برخی به اشتباه گمان میکنند که استراتژی درست دفاعی یعنی انکار همه چیز. در صورتی که این روش غلط است. بازجو را نسبت به شما بیاعتماد میکند و باعث میشود در نهایت شما محکوم شوید. چرا که در قوانین جزایی ایران، «علم قاضی» به اینکه شما جرمی را مرتکب شدهاید برای محکوم شدن کفایت میکند. شما برای تبرئه شدن مجبور هستید که اعتماد بازجو را به دست آورید و او را متقاعد کنید که جرمی مرتکب نشدهاید. بازجو بخشهایی از تابلوی نقاشی را دیده است. انکار این بخشها فقط کار را سختتر میکند. وقتی فهمیدید که بازجو کدام بخشها را دیده است، با تاکید بر این بخشها، برایش تابلوی نقاشی جدیدی بکشید. تابلویی که او را قانع کند و شما را هم مبرا از هر جرمی نشان دهد.
تک نویسی
در جلسات آخر بازجویی، برگههای سفیدی در اختیار متهم قرار میدهند که به برگه «تک نویسی» معروف است. بر بالای هر برگه نام یکی از دوستان یا افراد مرتبط با متهم نوشته شده است. متهم موظف است در باره آن شخص هرچه میداند در آن برگه بنویسد. این موقعیت خوبی برای شماست که برگههای خود را با مطالب عمومی کاملا پر کنید و همکاری! کامل خود را با بازجو نشان دهید. برگه را خالی نگذارید. هر اطلاعات عمومیای که به درد کسی نمیخورد و در همه سازمانهای دولتی از جمله وزارت اطلاعات و اطلاعات سپاه موجود است را در این برگهها بنویسید. اطلاعاتی از قبیل «کدام مدرسه میرفته، چند ساله است، چند خواهر و برادر دارد» و مانند اینها اطلاعاتی است که همه ارگانها دارند و ندادن این اطلاعات بیفایده است.
حُرّ امام خمینی پهلوان بی مزار شهید شاهرخ ضرغام
پاسخحذفروي سينه اش خالكوبي كرده بود:
فدايت شوم خميني
http://salehat.ir/index.php?option=com_content&view=article&id=146:1390-01-27-18-59-44&catid=54:shohada
خامنه ای سواد مرجعیت نداره. وگرنه یادتون می داد خالکوبی حرومه
پاسخحذف